Простаедвухнітовае ткацтва – гэта самае распаўсюджанае перапляценне, якое выступае ў якасці ўніверсальнага фону для дэкору, выкананага ў іншых ткацкіх тэхніках. У такой тэхніцы выраблялі тканіны на адзенне (палатно для кашуль, спадніц, фартухоў), ручнікі, посцілкі, ходнікі. Вырабы, выкананыя ў тэхніцы простага двухнітовага ткацтва,
захоўваюцца і практычна ўжываюцца многімі вясковымі сем’ямі Ваўкавыскага раёна. Як рэгулярны занятак і хатняе рамяство простае двухнітовае ткацтва ўжо сустракаецца вельмі рэдка. Носьбіты традыцыі перадаюць сваё рамяство мясцовым школьнікам і моладзі на занятках у раённым Цэнтры рамёстваў у г.п. Рось.
Традыцыя двухнітовага ткацтва была характэрна для ўсёй Ваўкавышчыны. Яна мае адметныя лакальныя варыяцыі, адлюстроўвае характар мясцовай і рэгіянальнай культуры і прызнаецца яе носьбітамі як элемент іх спадчыны.
З даўніх часоў у Маларыцкім раёне распаўсюджана характэрная для рэгіёна традыцыя выпякання грачанага хлеба. Тэхналогіяй выпякання духмяных боханаў па старадаўняму рэцэпту могуць падзяліцца мясцовыя гаспадыні, якія да нашых дзён беражліва захоўваюць традыцыю
Боханы хлеба з грачанай мукі называюць грачанікамі. Каб атрымаліся сапраўдныя грачанікі, муку патрэбна браць толькі хатнюю, памолатую старым дзедаўскім спосабам – пры дапамозе каменных жонраў. У цеста дабаўляюць пшанічную муку, але продкі абыходзіліся без яе, а таксма масла, смятану, соль, зусім трошкі паразварванай прасянкі, цёртую бульбу і, на смак, адну-дзве каплі самагону. А яшчэ сыплюць чарнушку – ледзь прыкметныя чорныя крапінкі, араматнае насенне гэтай культуры прыдае гатовым грачанікам асабісты смак.
Грачанікі выпякаюцца незалежна ад пары года або часу па патрэбе, гаспадыні гатуюць грачаны хлеб на розныя жыццёвыя падзеі: вяселлі, імяніны, хрысціны, пахаванні не абыходзяцца без гэтай традыцыйнай стравы.
Сёння выпяканнем грачанікаў займаюцца ў вёсках Дрочава, Сушытніца, Хаціслаў, Грушка, Дарапеевічы, Брадзяцін, а такасама ў аграгарадках Арэхава і Гвозніца Маларыцкага раёна. У залежнасці ад месца бытавання традыцыі хлеб з грачанай мукі мае свае ўстойлівыя назвы, якія бытуюць ў мясцовай супольнасці і маюць свае фанетычныя асаблівасці, самыя распаўсюджаныя з іх: “грэчанык”, “бабка”, “грэчаны хліб”.
Традыцыя выпякання хлеба амаль не змянілася, гаспадыні дзеляцца паміж сабой толькі сакрэтамі выпякання больш смачнейшага хлеба, пры гэтым старанна захоўваюць і прытрымліваюцца асноўным складнікам рэцэптуры і тэхналагічным этапам.
Традыцыя выпякання грачанага хлеба перадаецца на лініі жаночага роду: ад маці да дачкі, ад бабулі да ўнучкі. Практыка элемента не перарывалася ўвесь час. Традыцыя падтрымліваецца ўсімі носьбітамі, якія лічаць яе важнай часткай свайго жыцця
Традыцыя выпякання хлеба у вёсцы Кузьмічы налічвае не адну сотню гадоў. Некалькі сем'яў гэтай мясцовасці ніколі не пераставалі выпякаць хлеб. Рэцэптура перадаецца ад пакалення ў пакаленне нязменнай. Кузьмічанка Ірына Міхайлаўна Жудрык, у дзявоцтве Нагорная, перавезла яе з сабой у вёску Жораўка, куды “пайшла замуж”.
Жораўскі хлеб стаў візітоўкай Любаншчыны, дзякуючы дзейнасці Ірыны Жудрык і створанаму ёю аматарскаму аб’яднанню “Клуб традыцыйнага хлебапекарства “Кулітка” пры Жораўскім Доме народных традыцый. Даследаванне з’явы дало магчымасць засведчыць наяўнасць яе жывога бытавання на радзіме ў вёсцы Кузьмічы. Роды каранных кузьмічанцаў - Міхаленя, Пузевіч, Нагорныя - выпякаюць хлеб для свайго харчавання, на вялікія святы для гасцей, на вяселлі, па замовах, у якасці гасцінцаў сваякам і знаёмым, на святы вёскі. Перыядычнасць выпякання розная залежыць ад колькасці членаў сям’і і патрэб, але не радзей аднаго разу на тыдзень. Хлеб па мясцоваму рэцэпту мае асаблівую ўласцівасць - не чарсцвець на працягу двух тыдняў.
Кузьміцкі і яго прадаўжальнік Жораўскі хлеб уяўляе сабой круглы (недасканалай формы) бохан, па мясцоваму “кулітка”, шэраватага колеру. Чым болей няроўнасцей мае форма куліткі, тым больш якасным лічыцца хлеб. Калі маюцца выпіраючыя ў бакі кавалкі, так званыя “пальцы” ці “цыцкі”, то гэта адзнака добра выхадзіўшага цеста, гэтыя часткі заўжды былі прысмакай для дзяцей.
Рэцэптура хлеба даволі простая: мука двух гатункаў жытняяя і пшанічная, малочная сыроватка, або простая вада ў пост, соль, прыправы і дадаткі. Інгрыдыенты злучаюцца ў залежнасці ад віда выпякаемага хлеба. Іх існуе некалькі гатункаў: сітны - штодзённы, пшанічны - святочны, хлеб з прысмакамі, хлеб партызанскі, які ўтрымлівае інгрыдзіенты, якія выкарыстоўваліся ў ваенны час, - размоланыя жалуды, саламяная церуха, кара дрэў, што надае хлебу не толькі незвычайны смак, але і пэўныя сэнсы, звязаныя з гісторыяй, мясцовай культурнай спадчынай.
Закваска ставіцца на ноч з адным гатункам мукі, раніцай падмешваецца другім гатункам, дадаюцца дадатковыя інгрыдыенты. Прыправамі да хлеба можа быць насенне: чарнушкі, кмен, каляндра, укроп. У якасці дадаткаў выкарыстоўваюцца: сушаныя чарніцы, сушаныя яблыкі, сушаныя ігрушы, “гарбузікі” – насенне гарбузоў, сырая надраная ці вараная тоўчаная бульба.
Пасля ўсіх дадаткаў цеста “выходжваецца” яшчэ на працягу некалькіх гадзін у залежнасці ад тэмпературы паветра. Затым цеста дзеліцца на кавалкі, з якіх фарміруюцца боханы, яны садзяцца на лістах (клёна, дуба, капусты, або на разасланым чароце) на вымецены под печы ці на патэльнях, у некаторых сем’ях выкарыстоўваюцца драўляныя кружочкі аббітыя бляшанкай.
Разам з боханамі хлеба выпякаюцца “скавароднікі” ці “перапечкі” – невялікія круглыя блінцы з хлебнага цеста, якія хутка гатуюцца. Цеста прымінаецца на патэльні і праколваецца пальцамі, каб “не ўставала”,яны могуць пячыся як “у духу” так і перад агнём, у той час як боханы-куліткі толькі “ў духу”.
Мясцовая супольнасць з павагай адносіцца да сваёй спадчыны. Веды і ўменні па выпяканню хлеба захоўваюцца і перадаюцца наступным пакаленням непасрэдна ад носьбітаў традыцыі ў сем’ях, а таксама пры непасрэдным удзеле клуба аматараў народнага хлебапекарства “Кулітка” Жораўскага Дома народнай творчасці, клуба сучаснай вясковай кулінарыі “Кузьміцкія прысмакі” Кузьміцкага сельскага Дома культуры. Жыхары вёсак Кузьмічы і Жораўка, удзельнікі клубных фарміраванняў Кузьміцкага СДК і Жораўскага ДНТ традыцыю выпякання хлеба лічаць каштоўнай і вартай захавання
