Фестываль у фестывалі і яшчэ адзін фэст, ці з рога ўсяго многа

        Прапануем вашай увазе артыкул эксперта, пастаяннага сябра журы фестываля традыцыйнай культуры “Скарбы Гродзеншчыны” Галіны Аркадзьеўны Сушы, спецыяліста па традыцыйнаму мастацтву аддзела традыцыйнай культуры і аматарскай творчасці ІПК і ПК установы адукацыі “Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт культуры і мастацтваў”, сябра Беларускага саюза майстроў народнай творчасці.

            

            Апошнія залатыя дзянёчкі падарыла сёлетняе лета ўдзельнікам Рэгіянальнага фестывалю традыцыйнай культуры “Скарбы Гродзеншчыны” і  ІІІ тура абласнога фестывалю традыцыйнай культуры “Панямоння жыватворныя крыніцы”, куды нас запрасілі ў якасці членаў журы.

         Паехаць на Гродзеншчыну для мяне – гэта вяртанне дадому. Свайго дома ўжо, на жаль, няма, але любы куточак – гэта і ёсць тая самая малая Радзіма, дзе іншае нават паветра і спеў птушак, водар траў ды кветак. І тым больш за шчасце і задавальненне для мяне было запрашэнне наведаць памежжа нашай краіны з Аўгустоўскім каналам, пра якое пастаянны каардынатар ААН у Беларусі Санака Самарасінха на пытанне, чаму для правядзенне мерапрыемства былі абраныя наваколлі Аўгустоўскага канала, адказаў: “Азірніцеся і паглядзіце, як тут прыгожа! Як можна было яго не абраць?! Гэта неверагоднае месца. У мінулым годзе мы таксама арганізоўвалі свята ў Налібоцкай пушчы. А ў наступным годзе, спадзяюся, атрымаецца арганізаваць яго ў Белавежскай пушчы”.

         Адметнасць фестывалю “Скарбы Гродзеншчыны” ў тым, што праз кожныя два гады ён мяняе сваю “прапіску”: з Лідскага раёна ён перайшоў на Астравеччыну, а зараз Гродзенскі раён прымаў шматтысячную армію гасцей і ўдзельнікаў свята. Такая колькасць народу сабралася на Аўгустоўскім канале з-за таго, што тут адначасова праходзіла некалькі святочных мерапрыемстваў. Давайце пералічым іх.

         Па-першае, ля шлюза Дамброўка стартаваў яркі і відовішчны абласны адкрыты  фестываль народнай творчасці “Аўгустоўскі канал у культуры трох народаў – Беларусі, Польшчы і Літвы”, які адраджае традыцыі беларуска-польска-літоўскага памежжа.  

Па-другое, у рамках названага вышэй фестывалю прайшоў 18-кіламетровы велапрабег у падтрымку Мэтаў устойлівага развіцця ААН. Больш за 400 чалавек з 20 краін свету, сярод якіх міністры, дыпламаты, кіраўнікі прадстаўніцтваў міжнародных арганізацый, пераадолелі 18-кіламетровую дыстанцыю па маляўнічых месцах Аўгустоўскага канала.

Па-трэцяе, сюды ж арганізатары далучылі спартыўныя мерапрыемствы  “2017 Bike4SDGs: ”Одна дарога, агульныя мэты” – сплаў на байдарках і спаборніцтвы па скандынаўскай хадзьбе. Удзельнікі свята запомнілі і выдатныя нумары ўдзельнікаў міжнароднага танцавальнага праекта грамадскага аб’яднання  “Беларускі фонд дапамогі спартсменам-інвалідам».

Тут жа яшчэ праходзіў  канцэрт моладзевых калектываў Гродзеншчыны і вядомых фолькгуртоў “Традыцыйная культура і сучаснасць”. Хэдлайнер – моладзевая фолькгрупа “PAWA”. Дадамо сюды ж “Аўгустоўскі  Open Air” – танцавальна-забаўляльную праграму”. Гэта чарговае мерапрыемства.

І вось яшчэ адна немалаважная дэталь: 18-кіламетровы маршрут удзельнікаў велапрабегу быў пракладзены па маляўнічых мясцінах Аўгустоўскага канала, а завяршыўся ў вёсцы Радзівілкі, дзе ў рамках фестывалю прайшло ўрачыстае адкрыццё мемарыяльнай дошкі Гурскім, былым уладальнікам мястэчка.

І вось, нарэшце, наступная, галоўная падзея, ці як яго назвалі “фестываль у фестывалі” – Рэгіянальны фестываль традыцыйнай культуры “Скарбы Гродзеншчыны”. Паралельна з гэтым святам праходзіў (ледзь не забылася пра яшчэ адно свята) ІІІ тур абласнога фестывалю традыцыйнай культуры “Панямоння жыватворныя крыніцы”. Вось так!!! Вучыцеся працаваць па-гродзенску, калегі!  Вось толькі калегаў на ўсіх гэтых прыгожых і шматлікіх мерапрыемствах якраз і не было відаць. А шкада. Павучыцца тут ёсць чаму і падзяліцца вопытам работы з прафесіяналамі было б не лішне.

І ўсё ж галоўная падзея дня – фэст “Скарбы Гродзеншчыны”. Вось гэта свята святаў, сапраўднае народнае свята, якое парадавала  рэгіянальнымі спевамі і танцамі, а яшчэ, шчодрымі ды багатымі падворкамі!

Падчас круглага стала “Захаванне і папулярызацыя асаблівасцей традыцыйнай культуры Гродзеншчыны”, які праходзіў у Сапоцкінскім культурна-турыстычным цэнтры, першы намеснік начальніка галоўнага ўпраўлення ідэалагічнай работы, культуры і па справах моладзі аблвыканкама Алена Клімовіч адзначыла наступнае: “Сёння часта можна чуць і бачыць сучасныя апрацоўкі і інтэрпрэтацыі народных песень, танцаў, музыкі, і гэта добра, але ў той жа час важна захоўваць традыцыі і іх аўтэнтыку. Таму асабліва прыемна, што паралельна з нашымі дарослымі калектывамі працуюць і дзіцячыя, якія пераймаюць традыцыйную культуру”.

Сёння ў Гродзенскай вобласці працуюць амаль 120 фальклорных калектываў, 11 майстроў маюць званне народных. Яны займаюцца захаваннем і трансляцыяй, перадачай моладзі мясцовых традыцый і майстэрства падчас святаў і фестываляў. Іх творчасць была навідавоку падчас арганізаванай работы падворкаў традыцыйнай культуры Гродзеншчыны з гожаю назвай  “Бацькоўскую спадчыну захаваем на вякі”. 

На кожным падворку было штосьці адметнае, старажытнае. Многіх гасцей свята зацікавілі стравы, якія прыгатавалі лідскія гаспадыні – польскія «галкі» вельмі падобныя на літоўскія цэпеліны, толькі іх не вараць у вадзе, а абсмажваюць на сале. Карыстаюцца лідчане, таксама, рэцэптам пана Дамбавецкага, які вельмі любіў «кулькі бердаўскія». Для гэтага выпякаюцца тонкія бліны, на якія кладзецца тушанае з цыбуляй мяса, блін збіраецца ў мяшочак і звязваецца сцяблінай кропу альбо цыбулі.

Навагрудскі падворак быў хораша аздоблены стракатымі коўдрамі, якія зроблены ў тэхніцы «пэчворк» ці шматковае шыццё. Вырабы, што раней ствараліся са кавалачкаў і абрэзкаў тканіны, таму што дорага і складана было набыць цэлае палатно, зараз сталі сапраўдным мастацтвам. Дзівосныя бялюткія выбіванкі Наталлі Клімко, дырэктара Навагрудскага Цэнтра рамёстваў ўпрыгожылі падворак, а ўжо пра стравы ды прысмакі з брусніцамі і мёдам можна расказваць бясконца. Да іх ў дадатак прапаноўвалі арыгінальна і густоўна аформленыя рэцэпты мясцовай ежы. 

Сярод шматлікіх падворкаў вылучаліся гаспадыні з Індуры, якія задумалі на падворку мыццё бялізны. Па даўнейшых традыцыях – каля калодзежа, у балейцы і тазіках. А развесілі яе на вяроўцы, якую нацягнулі паміж граблямі. Усе, хто пажадаў, маглі прайсціся па бялізне старажытнымі прасамі, як на вуглях, так і яшчэ больш даўнімі — драўлянымі.

         Жыхары з Абухава запрашалі прыняць удзел у збіцці масла ў драўлянай маслабойцы. Яшчэ і зараз у вёсках можна сустрэць гаспадароў, якія карыстаюцца такім спосабам. Масла з гэтых маслабоек атрымліваецца пышным, салодкім, з адмысловым пахам.

         І ўсё ж, на жаль, усю непаўторную прыгажосць Аўгустоўскага канала і маштаб святочных падзей  я потым змагла праглядзець у Інтэрнэце. За адзін дзень члены журы без абедзеннага перапынку “пажурыцца” ледзьве паспелі, а ўжо далучыцца да іншых падзей ды яшчэ праплысці па тым жа канале са шлюзамі – пра гэта толькі марыць застаецца. Ну што ж, наступным разам, добрым часам…

Лічу,          што такога размаху святы нельга рабіць скопам, не варта згрувашчваць у адну кучу такія важкія падзеі, вельмі цікавыя кожнае паасобку мерапрыемствы міжнароднага і рэгіянальнага ўзроўню. Атрымліваецца, з аднаго боку, з рога ўсяго многа, ці як кажуць на Гродзеншчыне, не трэба мяшаць гарох з капустай пад соусам бешамель. Навошта,  дзеля чаго гэта робіцца? Для масоўкі? Ці тут таксама аптымізацыя вінаватая?

Скарбы Гродзеншчыны невычарпальныя, але на культуры эканоміць нельга!